Futbol, dünyanın en popüler sporudur. Futbolun içerisinde birçok terim bulunmaktadır. Bazı futbolseverler için 11’er kişiyle çim sahada oynanan ve iki takımın karşılıklı mücadelesinden ibaret olsa da, futbol diziliş, taktik, mevki ve görev dağılımı gibi sahadaki futbolu bambaşka boyutlara taşıyan etkenlerdir. Futbol pozisyonları prensip olarak Defans, Orta Saha ve Forvet olarak adlandırılmaktadır ancak bu pozisyonların kendi içlerinde farklılıklara ayrıldığını söyleyebiliriz.
Futbolda mevkiler konusunda belirleyici olan en önemli faktör alandır. Oyunun belli bir alanı savunmaya, diğer alanları ise orta sahaya ve hücuma yöneliktir. Orta saha, savunma ve hücum oyuncuları arasında köprü görevi görür.
Savunma Rolündeki Mevkiler
Futbolda sağlam bir savunma, başarılı bir futbol takımının çok önemli bir parçasıdır. Savunma rolünün ilk amacı rakibin gol atmasını önlemektir, kalesine yapılan atakları savunmaktır.
Savunma mevkileri ÅŸu ÅŸekildedir;
Kaleci: Futbolun en önemli pozisyonlarından biri olan kalecilik, takımları için son savunma hattı olarak görev yaparlar. Kalecinin saha içerisinde sorumlu olduğu kurallar farklıdır. Diğer 10'ar futbolcudan farklı olarak topu elleriyle tutmalarına izin verilir ama bunu sadece ceza sahası diye adlandırılan bölge içerisinde yapabilirler. Bir kalecinin ana amacı kalesini gole kapatmak olsa da, günümüz futbolunda kontra atakları başlatan hatta geriden oyun kuran üst düzey kaleciler vardır. Bunları yapabilmesi için refleksleri ve hızlı karar verme becerilerinin gelişmesi olması gerekmektedir.
Defans: Ana görevi kalesini savunmak olan defans oyuncularının iyi kademe alma, hava toplarına hakim ve fiziksel olarak güçlü olması gerekiyor. Günümüz futbolunda ise geriden oyun kurabilecek kadar ayaklarına hakim, oyun görüşü yüksek, atletik ve hızlı olma özelliği defans oyuncuları için önemlidir. 4 tip defans rolü mevcut; Stoper, Bek, Libero, Kanat Bek. Hepsinin görevi ve mevkisi itibariyle rollerine göre değişkenlik göstermektedir.
Stoper: Defansın merkezinde görev alır, temel amacı rakip tarafından kendi kalesine çekilen şutları ve rakiplerin ataklarını önler. Fiziksel açıdan güçlü, hava topu hakimiyeti yüksek, markaj özelliği iyi seviyede olmalıdır. Ana görevlerinden bir diğeri ise rakip forvetin top almasını engellemek, onu fiziksel gücüyle yıpratmaktır. Modern futbolda, geriden oyun kurmak isteyen takımlar için pas özelliği iyi stoperler fazlasıyla tercih edilmektedir.
Bek: Sahanın sağ ve sol dış kısmında görev almaktadırlar. Hem defansif hem ofansif yönü gelişmiş olmalıdır. İyi bir atletizme ve dayanıklılığa sahip olmalıdır. Ana görevi rakip kanat oyuncusunu savunmaktır. Genelde en etkili ve hızlı futbolcular kanat oyuncusu olduğundan, beklerin bu anlamda işleri çok zordur. Bu nedenle çok hızlı ayaklara sahip olmalı, güçlü bir fizikle rakibine karşı savunma yapabilmelidir. Hücum yönünde ise top sürme, orta yapma, hız ve çeviklik özelliklerinin gelişmesi takımına katkı yapmasını sağlar.
Orta Saha Rolündeki Mevkiler
Orta saha mevkisinde görev yapan futbolcular, defans ile forvet arasında köprü görevi görür. Temel amacı, defans bölgesinden topu alarak hücum bölgesine taşımaktır. Orta saha futbolcuları rol aldığı pozisyona göre defans veya atak bölgesinde görev yapmaktadırlar.
Defansif Orta Saha: Ana görevi hücum eden rakip takımın orta sahada aktifliğini azaltmak, topa sahip olmasını düşürmek ve onları yıpratmaktır. Savunma oyuncusundan aldığı topu, genelde yan pas ile oyun kurmayı amaçlar. İyi bir dayanıklılığa, oyun görüşünün yüksek olması ve fiziksel güce sahip olması gerekir.
Merkez Orta Saha: Hem savunma açısından, hem hücum açısından orta sahanın göbeğinde çok önemli sorumlulukları olan iki yönlü merkezdir. Çoğu zaman maçın akışını, temposunu belirlemekte önemli rol oynarlar. Dayanıklılık, pas becerileri, iyi top sürme ve teknik anlamda becerilerinin gelişmiş olması beklenir.
Ofansif Orta Saha: Forvet ile merkez orta saha oyuncuları arasında, takımının hücuma dönük kısmında görev almaktadır. Takımına zamana zaman savunma anlamında yardım etse de, hücum yönünde katkısı daha fazladır. Oyun görüşü, karar verme beceresi, oyun zekası ve farkındalığı yüksek, üst düzey pas becerilerine sahip olmalıdır.
Kanat Oyuncusu: Tıpkı bek oyuncuları gibi kenar çizgiye yakın bölgede oynarlar. Sağ ve sol kanat oyuncularının ana görevleri, fırsat yaratmak, topu hücum bölgesine en kısa sürede taşımak ve skor üretmektir. Takımına gol ve asist anlamında katkı sağlaması gerekmektedir. İleri seviye ayak hareketleri ve topu iyi kullanabilmeleri önemlidir. Kanat oyuncuları için en önemli özelliklerin başında hız, çeviklik, dayanıklılık ve sağlam şut becerisinin olması gerekmektedir.
Hücum Rolündeki Mevkiler
Forvet: Kendi takımı için gol yolundaki en etkili silah, rakip takım kalecisi en büyük tehdidi oluşturur. Ana görevleri gol atmaktır. Diğer oyuncuların aksine savunma sorumlulukları yoktur. Santrafor olarak adlandırılan bu rolde, bitiricilik, depar atma, oyun zekası yüksek, kafa vuruşu gibi özelliklerinin gelişmiş olması beklenir. Modern futbolda ise forvetlerin rakip kaleci ve defans oyuncusu geriden oyun kurarken baskı yapması istenmektedir.